Lepo je prisetiti se svih onih koji su ostavili veliki trag u našoj istoriji. Jedan od njih svakako je Sava Vladislavić ili „grof Raguzinski ili Ilirski”. On je bio srpski političar, savetnik ruskog cara Petra Velikog, diplomata u službi Ruske Imperije, putopisac i poliglota. Pored toga bio je veliki dobrotvor i darodavac manastira Sveta Trojica kod Pljevalja. Dao je veliki doprinos dobrim odnosima srpskog i ruskog naroda.
Savin otac, Luka Vladislavić, bio je knez u Hercegovini. Sveti Vasilije Ostroški je od Luke Vladislavića praćen u Peć i nazad, kada je i ostroški manastir bogato darivao. Sava Vladislavić je rođen 1668. na vlastelinskom imanju Vladislavića u Jaseniku, blizu Gacka u Hercegovini. Početkom 17. veka pod pritiskom begova Čengića na vlastelinske posede, Sava je sa ocem prešao u Dubrovnik, dok se deo njih nastanio u Crnoj Gori, Boki Kotorskoj, a njegov rođeni brat Duka ostaje u Trebinju. Iz tog dela porodične loze nastaju Dučići, čiji je potomak čuveni srpski književnik i diplomata Jovan Dučić. Nakon što se Luka Vladislavić, preselio u Dubrovnik u međudržavnoj korespondenciji toga vremena ustalio se nadimak Raguzinski. Dubrovnik je u međunarodnim odnosima zvan Raguza, što je bio italijanski naziv za ovaj primorski grad.
Sava Vladislavić je naučio mornarstvo i u dubrovačkim katoličkim jezuitskim školama stekao visoko obrazovanje, a kasnije je izučavao ekonomiju u Španiji i Francuskoj. Potom odlazi u tadašnji Carigrad da kao trgovac širi trgovačke veze. Jerusalimski patrijarh Dositej preporučio ga je ministrima inostranih poslova Rusije i za njih je Vladislavić preuzimao razne tajne misije. Vladislavić je uspeo da pribavi tekst ugovora Porte sa Francuskom, Venecijom, Engleskom i Austrijom, koji su doprineli sklapanju i rusko-turskog mira. Tako je Vladislaviću otvoren put do dvora cara Petra Velikog, koga je upoznao u Azovu jula 1702. godine.
Na njegov predlog car Petar Veliki je početkom 18. veka poslao u Sremske Karlovce prvu gramatiku i bukvar, koji je u budući centar srpske duhovnosti doneo učitelj Maksim Suvorov. To je označilo nastanak prve srpske škole u Sremskim Karlovcima.
Vladislavić kao trgovac ide za Moskvu, gde dobija privilegije i vraća se u Carigrad kao trgovački i diplomatski predstavnik Rusije, zajedno sa grofom Petrom Tolstojom (rodonačelnikom porodice Tolstoj iz koje su potekli poznati pisci Lav Tolstoj i Aleksej Tolstoj).
Vladislavić je zaključio vojni savez sa knezom Moldavije u Jašiju i mir sa sultanom na Prutu, a 1708. vraća se u Moskvu i od Petra Velikog dobija posede u današnjoj Ukrajini.
Sava Vladislavić bio je osnivač ruske obaveštajne službe, a Petar Veliki poklonio mu je dvorac u Moskvi, na reci Pokrivna, i pravo slobodne trgovine na neograničeno vreme.
Ilirski grof, kako Vladislavić sebe u to vreme naziva, po Ilirima koji su tad bili sinonim za Južne Slovene, neguje kontakte sa Srbima i sa kneževinama Vlaškom i Moldovom i pomaže srpskim ustancima u današnjoj Crnoj Gori.
Petar Veliki šalje Vladislavića 1711. u Vlašku i Crnu Goru radi pripreme jednog ustanka uoči ruskog napada na Osmanlije.
Od 1716. do 1722. Vladislavić je predstavnik Rusije u Rimu, gde priprema konkordat između Rusije i Vatikana, stara se o ruskim plemićima u Rimu i nabavljuje umetnička dela za letnji dvorac Petra Velikog u Sankt Peterburgu.
Od carice Katarine je dobio titulu grofa 1725. i iste godine kreće u misiju za Kinu, gde njegovim angažovanjem dolazi do Kjahtinskog sporazuma. To je najvažniji međunarodni sporazum Rusije i Kine do sredine 19. vek o i danas važećem razgraničenju sa Kinom u Pekingu. Razgraničenje je potpisano 5. aprila 1728. na reci Buri. Njegovim posredstvom nastala je i prva pravoslavna crkva u Pekingu.
Vladislavić je zbog uspostavljena odnosa sa Kinom odlikovan ordenom Aleksandra Nevskog.
Poslednjih godina života, slomljen smrću svoje tri kćeri, Vladislavić je u Sibiru dobio pravo da osnuje grad Troickosavsk (danas Kjahta). Tamo je podigao hram, nazvavši ga crkva Svetog Save srpskog Nemanjića. Umro je 1738. u Sankt Peterburgu. Sahranjen je u carskoj grobnici, u kripti Blagoveštenske crkve.
Delima Save Vladislavića treba da se ponosi i srpski i ruski narod.
INFO 24 / Uglješa Mrdić